Partenogenez, döllenme olmaksızın, dişi gametin (yumurta hücresi) gelişerek yeni bir birey oluşturmasıdır. Bir eşeysiz üreme şekli olarak kabul edilir ve bazı bitki, omurgasız ve nadiren omurgalı türlerinde görülür.
- Tanım: Döllenmemiş yumurtadan birey oluşumu.
- Mekanizmalar:
- Apomiksi: Mitoz bölünme ile oluşan dişi gametin gelişmesi. (Apomiksi Nedir?)
- Otomiksi: Mayoz bölünme sonucu oluşan haploit yumurtanın kendi kendine döllenmesi veya polar cisimciklerle birleşmesi. (Otomiksi Nedir?)
- Görüldüğü Canlılar:
- Omurgasızlar: Bazı böcekler (arılar, yaprak bitleri), kabuklular, rotiferler. (Omurgasızlar Nedir?)
- Omurgalılar: Bazı balıklar, amfibiler, sürüngenler (kertenkeleler, yılanlar). (Omurgalılar Nedir?)
- Önemi:
- Hızlı üreme avantajı (özellikle elverişli koşullarda).
- Genetik çeşitliliğin azalması (eşeysiz üreme olduğu için).
- Bazı türlerde cinsiyet belirleme mekanizması olarak rol oynama (örneğin, arılarda erkeklerin oluşumu). (Cinsiyet%20Belirleme%20Mekanizması Nedir?)
Not: Belirli türlerde partenogenez zorunlu (obligat) olabilirken, bazılarında isteğe bağlı (fakültatif) olabilir.